
lunes, 31 de marzo de 2008
jueves, 27 de marzo de 2008
miércoles, 26 de marzo de 2008
Kavaju ñembokatupyry
La respuesta de los aficionados a la jineteada quedó demostrada en el entusiasmo de la gente que acude al espectáculo. Y no era para menos. El "kavaju ñembokatupyry" es una atracción popular acunada en el corazón del pueblo praguayo, que ha formado su propio público en todas las ciudades del país. La jineteada se ha convertido en una tradición que no se ha perdido en Paraguay lo que nos da una mezcla de campo y la ciudad, en la que la antigua tradición y el entusiasmo actual generados entre niños, jóvenes y adultos están muy bien amalgamados.La fiesta se desarrolla en un ambiente musical folclórico, con el ritmo "plañidero", ya muy característico de estas grandes concentraciones de exhibición de destrezas, en distintas ciudades del país.Se dan cita al escenario las Asociación de Jinetes con sus mejores jinetes de la zona y las elegantes, bellas y simpáticas amazonas, con excelentes pingos. Cabe destacar el dominio del pingo que tienen en cada ocasión las amazonas. Las pruebas de rienda y algunas piruetas sobre los caballos cosechan las mayores ovaciones. Todos salen a dar espectáculo jugándose íntegramente con diferentes destrezas esto incluye al pa`i que aprendió a dar sus primeros pasos montado en un pingo... Se tiene una fiesta sin réplica, en un marco natural otorgado por la vegetación que cubre las plazoletas de las Iglesias. La participación de estos jinetes es parte de la atracción principal, la actuación de las banditas completan el deleite de los asistentes.
martes, 25 de marzo de 2008
Frases de un paraguayoite
“Me quebranta este mi hijo”, “Vámopue a farrear, capé” o “Qué letrado que sos”, son algunas expresiones de uso corriente en nuestro país, y sin duda, poseen un lenguaje bastante característico que puede definir o cambiar el sentido de alguna frase con una letra o el tono de voz. Lo cierto es que hablamos de una forma tan especial.
El paraguayo no se preocupa; se quebranta.El paraguayo no sale de fiesta; farrea.El paraguayo no dice sí; dice heêe...El paraguayo no está de novio; festeja.El paraguayo no tiene un amigo; tiene un cuate o un capé.El paraguayo no tiene hambre; tiene un vare’a de novela.El paraguayo no patea la pelota; chuta.El paraguayo no está borracho; está tuichaite ka’úre.El paraguayo no camina en dirección ascendente o descendente; sólo arriba o bajea.El paraguayo no es tramposo; es trampero.El paraguayo no es inteligente; es letrado.El paraguayo no es mentiroso; es boletero.El paraguayo no se burla de nadie; simplemente le farrea.El paraguayo no dirá “estoy bien”; dirá jaiko hína...El paraguayo no juega fútbol; juega partido.El paraguayo no es pobre; es sogue o mboriahu.El paraguayo tampoco dirá “no tengo dinero”, pero contestará con un ¡hendyyy kavaju resa!El paraguayo no dice: “Llega alguien a la despensa”, pero grita: “¡Hay quien vieeenee!”.A lo que la almacenera contestará: “Dispachálena vos, che memby”.El paraguayo es uno de los pocos seres humanos que puede ser diferenciado entre ñembotavy, tavy y tavyrai
El paraguayo no se preocupa; se quebranta.El paraguayo no sale de fiesta; farrea.El paraguayo no dice sí; dice heêe...El paraguayo no está de novio; festeja.El paraguayo no tiene un amigo; tiene un cuate o un capé.El paraguayo no tiene hambre; tiene un vare’a de novela.El paraguayo no patea la pelota; chuta.El paraguayo no está borracho; está tuichaite ka’úre.El paraguayo no camina en dirección ascendente o descendente; sólo arriba o bajea.El paraguayo no es tramposo; es trampero.El paraguayo no es inteligente; es letrado.El paraguayo no es mentiroso; es boletero.El paraguayo no se burla de nadie; simplemente le farrea.El paraguayo no dirá “estoy bien”; dirá jaiko hína...El paraguayo no juega fútbol; juega partido.El paraguayo no es pobre; es sogue o mboriahu.El paraguayo tampoco dirá “no tengo dinero”, pero contestará con un ¡hendyyy kavaju resa!El paraguayo no dice: “Llega alguien a la despensa”, pero grita: “¡Hay quien vieeenee!”.A lo que la almacenera contestará: “Dispachálena vos, che memby”.El paraguayo es uno de los pocos seres humanos que puede ser diferenciado entre ñembotavy, tavy y tavyrai
Ñemihapete
Hi`â rehendu mitâkuñami
Mba`epa añandu rohahuhaguere
Arema aiko nde rekovemi
Amoñe`êmba ñemihapete
Rema`ê rory ha repukavy
Che mbotavyeteniko nde rehe
Añandu porâ ko che py`apy
Mborayhu raity ja`ema hese
Hi`â roañua, hi`â rohetû
Rojopy hatâ mba`e chejehe
Mba`eicha niko aju rohayhu
Ha romomorâ aichaitepeve
Mba`epa ere mitâkuñami
Ani neñaña anga chendive
Ha nekunu`û muchî ra`ymi
Che mbojerovia ñemihapete.
Sixto Ramon Figueredo
Mba`epa añandu rohahuhaguere
Arema aiko nde rekovemi
Amoñe`êmba ñemihapete
Rema`ê rory ha repukavy
Che mbotavyeteniko nde rehe
Añandu porâ ko che py`apy
Mborayhu raity ja`ema hese
Hi`â roañua, hi`â rohetû
Rojopy hatâ mba`e chejehe
Mba`eicha niko aju rohayhu
Ha romomorâ aichaitepeve
Mba`epa ere mitâkuñami
Ani neñaña anga chendive
Ha nekunu`û muchî ra`ymi
Che mbojerovia ñemihapete.
Sixto Ramon Figueredo
Kokue Jára Purahéi
Araka’e témo kokue rerekuáraNeko’ê yvyjára.
¡Hípa javy’a!Ajeipo horýne ne rembiayhupára
Nde rataypy jára kuñamiporã
Vokóinte yvytúre oikóne nde réra
Nde ryke’y kuéra nerenduvaerã
Tove ikatuvérõ mayma tetãguáva
Toikopa yvy jára. ¡Ta’iñasãi vy’a!
Upérõ nde sy, nde ru renondépe
Ipo mokõivépe tanderovasa
Ha umí nde ra’y, Tupã resa jára,
Po’a renoihára, ¡Taneañuãmba!
Ajeipo ahechárõ upéva upe ára
Mombyry mbyrýgui oñenğuahemba
Hi’ãitevaerãmo he’i Ñandejára“Aháta poandu”, ¡
Togue che angaipa!.
“Peichante vaerãma”, ahendu vaichante
Che angapyryguáre chemongyhyje
Ikatu nga’u ko’ê sapy’ánteHa ñane retã jahupi yvate”.
¡Hípa javy’a!Ajeipo horýne ne rembiayhupára
Nde rataypy jára kuñamiporã
Vokóinte yvytúre oikóne nde réra
Nde ryke’y kuéra nerenduvaerã
Tove ikatuvérõ mayma tetãguáva
Toikopa yvy jára. ¡Ta’iñasãi vy’a!
Upérõ nde sy, nde ru renondépe
Ipo mokõivépe tanderovasa
Ha umí nde ra’y, Tupã resa jára,
Po’a renoihára, ¡Taneañuãmba!
Ajeipo ahechárõ upéva upe ára
Mombyry mbyrýgui oñenğuahemba
Hi’ãitevaerãmo he’i Ñandejára“Aháta poandu”, ¡
Togue che angaipa!.
“Peichante vaerãma”, ahendu vaichante
Che angapyryguáre chemongyhyje
Ikatu nga’u ko’ê sapy’ánteHa ñane retã jahupi yvate”.
ARY ARAJERE
Arahakúpe roñembosako'i ha roho rojahu,táva okaháre oíháme ysyry sakã piro'y.
Araroguekúi ogueru hendive yvytu ro'ysã oipejúva haoityva ohóvo mbeguekatu yvyrarogue piru.
Araro'ýpe yvytu po'i oipeju ha omboryryi yvypórape.Ogueru mante ao aku ñemonde ani iroyete ha hasy.
Arapotype ogueru opáichagua yvoty isa'¦va ha umiyvotyty jerére isaraki mainumby ha panambi.
Araroguekúi ogueru hendive yvytu ro'ysã oipejúva haoityva ohóvo mbeguekatu yvyrarogue piru.
Araro'ýpe yvytu po'i oipeju ha omboryryi yvypórape.Ogueru mante ao aku ñemonde ani iroyete ha hasy.
Arapotype ogueru opáichagua yvoty isa'¦va ha umiyvotyty jerére isaraki mainumby ha panambi.
Jajepy'amongeta haguã.
21- Jasykôi
Ko arype ojegueromandu'a “Día Internacional de la Lengua Materna”, 21 jasykõi jave, péva ary 2000 guive; ko ary 2008 katu omoñepyrû “Ary Internacional Ñe'ê reheguáva”. Ko arype oñemopyenda Asamblea General de Naciones Unidas, ohenóiva Unesco ha'e omotenonde umi tembiapo ko ary reheguáva ñe'êre.“Marandu oñemoherakuãva ojegueroandu'avo “Día Internacional de la Lengua Materna”, Sambyhyhára General Unesco-gua, Koichiro Matsuura, he'i: “Mombyry ámbito reservado omopyendáva umi tekove arandu ko'ã mba'épe, ñe'ê ha'e pe karaku opáichagua tavaygua rekovépe ha ikuaandýpe. Kóva he'íse Unesco ombohero ko arype ambue ñe'ême “Ary Internacional opavave ñe'ê reheguáva umi oñemombe'úva”. Ko'ã ñe'ê, ha'éva peteî mba'e oñeikotevêva identidad población ha yvypóra orekóva, ndaipóri jojápe. Péicha, oñeha'ãrõ umi ñe'ê oñemombytéva ha ohóva 6.700 ojeporúva planeta pukukue ikatúva okañy mbeguekatu ohóvo. Ko'ãgã, ogue pya'eterei: haimete cada 15 día peteî ndojeporuvéi oñeñe'êvo. Péicha avei, umi karai térã kuñakarai iñarandúva ohesa'ÿijóvo ko'ã mba'e oestimá 96% umi ñe'ê ojeguerekóva ndojeporúi ni noñe'êi 4% población mundial. Ko arýpe, upe día Internacional oñemopyenda mba'éichapa ojeporu ha oñeñangarekóta ko'ã instrumento normativo internacional imandu'áva plurilingüismo rehe. Péicha 21 jasykõime, oñembyaty hikuái Unesco róga guasúpe, peteî Seminario ko'ã mba'e ohesa'yijóvape ha omotenondéva oñondive Organización ha Consejo de Europa. Ko'ã participante ohesa'ÿijo techapyrãme, upe Kuatiañe'ê Europea umi ñe'ê Regional térã Minoritaria rehe ha omotenonde Convención ikatu haguã osalvaguarda Patrimonio Cultural Inmaterial de 2003. Péicha oñemotenondéta peteî debate política lingüística aplicada rehe continente africano-pe, upéicha oime Hungría ha Paraguái.Upéicha rupi ambue arapokõindy ohasávape oñemotenonde kuri peteî aty guasu ojegueromandu'ávo 21 de febrero Día Internacional de la Lengua Materna omohenda ha omomba'eguasúvo mba'épa upe “Diversidad lingüística ha omokyre'ÿva umi ñe'ê ypykuéra oiporuva'ekue”.
Suscribirse a:
Entradas (Atom)